Sanat Tarihi ve Akımları

Görsel Sanatlar Eğitiminin Gerekliliği

"Sanat ve ilim taktir görmediği yerden göç eder."

İbn_i Sina

GÖRSEL SANATLAR ÖĞRETİMİNİN GEREKLİLİĞİ

Çocuk resim yapmakla bir eşyayı, bir olayı veya bir düşünceyi kağıt üzerine çizgi veya renkle canlandırmaktan hoşlanır. Bu ilgiyi alışkanlık haline getirmek gerekir. Ayrıca bazı maddelerden üç boyutlu çalışmalar yaparak estetik duygularını geliştirebilir. Çocuk resimleri teknik yönden bir değer taşımamakla birlikte duygu ve düşüncelerini anlatması bakımından önemlidir. Duygu ve düşüncelerini resimle anlatan çocuk daha istekli çalışır. Çok ilginç bulduğu konuların resmini yapmak ister. Böylece çevresindeki varlık ve olayları görmeye, tanımaya,anlamaya ve onlardan hoşlanmaya başlar. Çocuk gördüklerinin ve hayalinde canlandırdıklarının resmini yaparken GÖZLEM gücünü de artırır.

Resim yapma çocukta çözümleme-karşılaştırma-eleştirme yeteneklerini geliştirerek kendine güven duygusu kazandırır. Atatürk'ün de 1923 yılında söylediği gibi ;"Bir ulus ki resim yapmaz, bir bir ulus ki bilimin gerektirdiği şeyleri yapmaz, itiraf etmeli ki o ulusun ilerleme yolunda yeri yoktur."

Resim-iş dersinin temel işlevleri

Resim-İş Dersi;

1.Yaratıcı düşünebilme,

2.Düşündüğünü çeşitli yöntem ve tekniklerle, estetik bir bütünlük içinde görselleştirebilme,

3.Ürün,olay ve olguları estetik eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebilme davranışları kazandırarak, öğrenci-lerin estetik kişiliklerini geliştirir.

RESİM-İŞ DERSİNİN DAYANDIĞI GELİŞİM ÖZELLİKLERİ

Resim-iş öğretimi çocukta;

1-Eşyaların şekilleri, biçimleri hakkında yaşına uygun doğru bilgiler kazanmasını ve tasarımlarının gelişmesini sağlar,

2-Kazanılmış bu tasarımları, çizgi ve renkle ifade etme becerisini kazandırır.

a-1.2.3.Sınıf öğrencilerinin, resme ilişkin gelişim özellikleri

Büyük kaslar gelişmiştir. Küçük kaslar gelişmektedir. Küçük kaslardan özellikle, parmak, bilek,göz, boğaz,dil henüz gelişmektedir. Okula başlamadan önce başarılı resim yapan çocukta, okula başlayınca resimsel anlatım geriler, çünkü okuma-yazma öğrenmeye karşı ilgi resim çalışmalarının önüne geçer ama bu durum geçicidir. Her alanda önce büyük, geniş serbest hareketlerle işe başlanmalı, parmak boyası, pastel boya, kalın fırça ve boya seçilmelidir. Bu seçim aynı zamanda gözün gelişim özelliğinin de gereğidir. Göz 8.9 yaşında ancak ince işlere rahatlıkla uyum sağlayacak duruma gelir.

Yedi yaşında çocuk, önceki yaşlara göre daha gerçekçi olsa da duyguları ile karar verir. Beğenilmekten zevk alır, kusurlu, suçlu görülmekten endişelenir. Resimlerine yönelik şakalara bile dikkat etmek gerekir. Sizin için anlamsız görülen şekillerin çocuk için derin anlamlar taşıdığı unutulmamalıdır. Öğretmenin sevgisini, arkadaşlarıyla paylaşmak ona zor gelir. Öğretmeninden ilgi bekler. Öğretmen, öğrenciyi olumlu sözlerle güdülemelidir. Resim-iş çalışmalarını her çocuk sevdiği halde, öğretmen sık sık "Ben resim yapamam"gibi güvensizlik belirten sözlerle karşılaşılabilir. Bu durumda öğretmene büyük görev düşmektedir. Resim ve oyunun uyumluluğu ve sürekliliği öğretmenin içten yaklaşımı öğrenciyi yüreklendirebilir. 7 yaşındaki çocuklar resimlerini kısa sürede bitirir. 8 yaşındaki çocuktan ders süresince yavaş yavaş resim yapması beklenebilir. Resimler doğadakine benzemez. Çocuk o varlığın keşfettiği özelliklerini anlatmaktadır. Resimlerde oranlar yoktur. İnsan evden büyük olabilir. Ayrıntı beklenmemelidir. Önceleri kırmızı, mavi, sarı renklerden hoşlanırken daha sonra siyah, beyaz, yeşil,turuncu ve mor renkleri kullanırlar. Varlığı gerçek rengiyle değil, sevdiği renklerle boyarlar. Sevdiklerinin resimlerini de diğerlerine oranla büyük yaparlar.

Kız ve erkek çocukların ilgileri 9 yaşında ayrılmaya başlar. Bu dönem çocuklarına hayali resim yaptırılmalıdır.

b-4.5.6.Sınıf öğrencilerinin resme ilişkin gelişim özellikleri

Küçük kasları hızla gelişmektedir. Kaslar arası iş birliği ilerlemiştir. Görme duyusu olgunlaşmıştır. Bu gelişim öğrenmeyi hızlandırmış başarıyı arttırmıştır. Dikkat süreleri 16-20 dakikaya ulaşmıştır. Bu süre iyi motive edilirse daha da uzayabilir. Duygusal-toplumsal gelişimleri de hızlıdır. Öğrenme isteği çok güçlüdür. Öğretmenler bu dönemi iyi değerlendirmelidirler. Çocuğun ilgi ve becerilerine uygun çalışmalar iyi belirlenirse oyun, spor, müzik, resim, drama, şiir gibi etkinlikler bütünlük içinde uygulanırsa, rehberlik olumlu sonuç verebilir. İş birliğini severler. Resim-iş dersinde çocukların bu eğilimi geliştirilebilir. Bu dönemin sonuna doğru büyüklerin yardımlarından hoşlanmazlar. Onların gözlenmesi ama yardım edilmemesi, onlara güvendiğinizin hissettirilmesi gerekir. Bu tutumla bağımsız iş yapmasına ortam ve fırsat hazırlanmış olur. Bu dönem çocuklarında çekingenlik ürkeklik görülür. Resim yaparken bile uzun uzun düşünürler. Başarısız olmak derin iz bırakabilir. Başarısızlık korkusu korkaklığı arttırır. İşe başlamakta isteksizliği gidermek için yetişkinlerin yardımına gereksinim duyarlar. Bilgili bilinçli ve becerikli yaklaşım için, çocukları başarılı oldukları alanlara yönlendirmek ve onlara basit ödevler vermek gerekir. Başarısızlıklar aza indirmek için, iş, konu ve araç-gereçler yeterince tanıtılmalıdır.

Duygusal yönden de desteklenmeli, özendirilmelidir. Eleştiriye şaka da olsa yer verilmemelidir. Bu yaşlarda, kız ve erkek öğrencilerin resim konularını seçmelerinde farklılıklar başlar. Çeşitli deneyler sanat zevklerini geliştirir. Doğru bir eğitimle sanat yetenekleri ortaya çıkar. Gözlemleriyle doğaya bakarak resim yapabilirler. Doğadan resim yaptırılacaksa (çiçek, yaprak, böcek gibi) iyi gözlem yaptırılmalı, konunun anlaşılmasını kolaylaştıracak sorular sorulmalı, kısa açıklamal ar yapıldıktan sonra karmaşık olmayan basit resimler yaptırılmalıdır. Resimlere başlamadan önce gerekli açıklamalar yeterince yapılmalıdır. Bu dönem çocuklarında oran gelişmişse de baş gövdeye oranla daha büyüktür ayrıntılara önem verirler. Perspektif-derinlik gelişmeye başlar. 5.sınıfta derinlik bilgileri verilirse de fazla zorlanmamalıdır. Resimlerde çok renklilik egemendir. Tek veya iki renk gibi az renkle resim yapan çocuklar izlenmeli ezberden resim sürdürülmelidir.

c-7.8.Sınıf öğrencilerinin resme ilişkin gelişim özellikleri

1-Çocukluğun son yılları, ergenlik çağının başlangıcıdır.

2-Bireysel farklılıklar artmıştır. Kimi hala çocukken, kimi gençliğe adım atmıştır.

3-Duygusal yönden sağlıklı veya tam tersi olabilir. Duyguları dengesizdir, kavgacıdır. Bu dönem kız ve erkekler ergenlik çağına girerler.

4-Bu dönemde öğretmenlerin, akılcı-adil, hoşgörülü olması açık davranması, bireysel ayrılıkları göz önünde bulundurması geçişi kolaylaştırır ve başarıyı artırır.

5-Kızlarla, erkekler arasında fiziksel farklılıklar hızla artar. Bedensel değişimler, büyüyen el, kol ve bacaklar yaşamlarını zorlaştırır. Oyun ve bedensel işlerde çabuk yorulurlar. Ayakta yapılacak toplantılar veya çalışmalar, ya kısa olmalı ya da oturarak sürdürülmelidir.

6-Önceleri başarılı olan öğrencilerde, kısa süren başarısızlıklar görülebilir. Bu dönemde rehberlik çok yararlı olur.

7-Bireysel çalışmaktan hoşlanmazlar, küme halinde veya 2-3 arkadaşlarıyla çalışmaktan hoşlanırlar. 8-Her derste olduğu gibi resim-iş dersinde de isteksizlik ve başarısızlık görülür. Hoşgörülü olmak,eleştirilerden kaçınmak öğretmenin yapması gereken davranışlardır.

9-Resim-iş derslerinde yetenekler belirlenmeye başlar. Çok başarılı öğrenciler görülür. Bunlarla özel olarak ilgilenmek gerekir.

10-Estetik sezgi ve bilgileri yoğundur. Resim bilgileri yakından-uzağa, kolaydan-zora doğru olmalıdır. Birbirlerine resimleri örnek gösterilmemelidir.

11-Soyut düşünmeye yönelirler. Resim konusu olarak mo-delden resim yaptırılabilir. Resimlerde konu, renk oran yönün-den gerçeğe uygunluk vardır. Resim bilgilerini uygulayabilir,doğadan da resim yaptırılabilir.

RESİM-İŞ DERSİNİN DAYANDIĞI TEMELLER

Resim-iş dersi, öğrencilerin duygu ve düşüncelerini çizgi,biçim ve renklerle ifade ettikleri bir anlatım dersidir. Aynı zamanda,öğrencilerin öğrendikleri konuları hatırda tutmalarına yardım eder. Bunun için bu ders eğitim için iki yönlü değer taşır. Resim dersine gereken önem verilmesi halinde duyguların eğitilmesi sağlanacak ve öğrenciler sanattan zevk alabilir hale geleceklerdir. Bu dersin gelişmiş biçimine "Görsel Sanatlar Eğitimi" denir.

Resim, kalemle,boyayla vb.malzemelerle kağıt veya bez yüzeyler üzerindeki renk ve biçim düzeni olup duyguları anlatma aracıdır. Resim kültür tarihinde anlatım aracı olarak da kullanılmıştır. Eski mağara devrinde bile insanlar, duygularını mağaranın duvarına yaptıkları resimlerle ortaya koymuşlardır. XX.yüzyıla gelinceye kadar resim hep ressamların uğraşı alanı olmuştur. Yeni eğitim hareketleri ile okullara girmişse de eski dönemlerde kopyacılık egemendir. "Doğadan resim,gözleme dayalı resim", anlayışı ülkemizde 1926 programı ile önem kazanmıştır.

Resim-iş dersi çocuğun zihinsel ve duygusal gelişimini sağladığı gibi, duygu ve düşüncelerini anlatma olanağı sağlayarak, öğretmenlere çocuğu tanıma fırsatı verir. Güzellik duygusu geliştiren,iş sevgisi aşılayan,yöntemli ve plânlı çalışarak zamandan ve enerjiden tasarrufu sağlayan bir derstir. Günümüzdeki "Yaparak ve yaşayarak öğrenme yöntemi" geniş ölçüde bu ders aracılığıyla gerçekleştirilir. Çocuğun öğrendiği konu ile ilgili resim-iş yapması da konuyu somutlaştırır ve öğrenmeyi kolaylaştırır.

RESİM İŞ DERSLERİNDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER

Okullarımız çağdaş ders araç ve gereçleri ile yeni teknolojiden genellikle yoksundur. Ayrıca, bulunan araç ve gereçlerin öğretmenlerimizce verimli bir şekilde kullanılmadığı da bir ger-çektir. Bunun yanında iyi düzenlenmiş, çalışma şartlarına uygun araç ve gereç bakımından yeterli bir resim-iş atölyesi oluşturulabileceği gibi bu tür imkanları bulunmayan okullarda bile çevredeki çok çeşitli araç gereçleri kullanarak resim-iş dersini daha etkili hale getirmeleri mümkündür.

Buna dayanarak aşağıdaki araç ve gereçlerin etkili kullanımı, öğrencilerin resim-iş dersini ve diğer sanatsal faaliyetleri daha da benimsemeleri sağlanabilir.

Çizgi araçları :

Her çeşit kalem, pastel, fırça, tarama ucu, çöp

Kağıt ve karton çeşitleri:

Resim kağıdı, el işi kağıtları, gazete kağıtları, krepon kağıtları, artık, renkli her çeşit kağıt, renki fon kartonları, jelatin kağıdı, çeşitli kalınlıktaki mukavvalar.

Boyalar:

Sulu boya, guaj boya, pastel boya, parmak boya, tutkallı boya, plastik boya, toz boyalar ve kök boyaları, yağlı boya.

Mürekkepler:Her çeşit renkli mürekkepler.

Çeşitli kalınlıktaki yağlı boya ve sulu boya fırçaları, diş fırçası, Doğal ve yapay baskı malzemeleri:

Soğan,patates,yaprak,sünger,ip,

Modelaj gereçleri :

Plastilin, seramik hamuru, kil, kağıt hamuru, çamur, alçı vb.

Artık malzemeler :

Her çeşit kağıt, kumaş parçaları, makaralar, plastik malzemeler, gazoz kapakları, düğmeler, boncuklar, tüy ve yünler, kalemtraş artıkları, pamuk, kutular, renkli taş, cam, porselen parçaları. Yapıştırıcılar:Nişasta kolası, ağaç tutkal, plastik tutkal.(Bağımlılık yapan kokulu yapıştırıcı türleri kullanılmamalıdır).

Kesici araçlar:

Makas, maket bıçağı, oyma bıçağı, (kesici araçların nasıl kullanılacağı üzerinde önemle durulmalı, çalışmalar sırasında öğretmen öğrencileri dikkatle ve sürekli gözlemelidir.)

Su kapları: Ağzı geniş plastik kavanozlar, kaseler. Yukarıda belirtilen araç ve gereçlerin bulunamaması durumunda öğretmen daha pratik çözümler aramalıdır.

Araç ve gereçlerin kullanımında öğretmenlerin dikkate alması gereken hususlar:

• Konuya uygun malzeme, araç gereç tespitinin yapıl-masının ve yaş grubuna uygun seçilmesinin sağlanması.

• Ekonomik olmasına dikkat edilmesi.

• Öğrencinin fiziki yaş grubunu zorlayıcı çalışmalara gidilmemesi.

• Kesici araç-gereç ve malzemelerle çalışılması durumunda öğretmenin kesici araçları toplayıp ders sırasında dağıtıp ders sonunda toplaması.

• Makas, maket bıçağı yardımıyla yapılan çalışmalarda öğrencilerin gerekli tedbirleri almalarının sağlanması.

• Çalışma bitinceye kadar okulda dolapta muhafaza edilmesi.

• Olabilecek kazaları önleyici tedbirlerin muhakkak alınmasının sağlanması gerekmektedir. yaprak, kanaviçe, kumaş,

ÇOCUK RESİMLERİNDE GELİŞİM BASAMAKLARI

Araştırmalara göre çocuklar resim yapma devresine gelinceye kadar bazı gelişim basamaklarından geçerler. Ancak çocuklar bu gelişim basamaklarından farklı hız ve zamanda geçerler.

a-Karalama basamağı

Bu basamakta çocuklar ellerine geçirdikleri her türlü araçlarla durmadan çizgi çizerler ve resim yaptıklarını söylerler. Karalama evresinde çocukların karalamaları

1-Vurarak iz bırakmak

2-Sağdan sola karalamaları

3-Yuvarlak karalama

4-Değişik biçimlendirilmiş karalamalar

5-İlk anlamlı karalamalar

1.5-2 yaşlarında görülen bu basamak çocuğun parmak kaslarının gelişmesi algısal olgunlaşmasını tamamlayabilmesi bakımından önemlidir.

3.5-4 yaşlarına kadar süren bu dönemde, yetişkinlerin,çocuğa gerekli ortamı hazırlamaları gerekir.Çocuk,karalama basamağının sonuna doğru çevre-sindeki nesnelerin yapı özelliklerini keşfederek tanımaya ve çizgiyle anlatıma dökmeye çalışır.

b-Akılcı gerçeklik basamağı

4-11 yaşları arasındaki çocuk çok resim yapar, anlatımcıdır, gördüklerini değil bildiklerini yapar. Resmini dışardan bakarak çizdiği evin içindekilerini de çizer. Onu içerdeki nesnelerin görünmeyeceğini bilmediğinden ya da dikkatsizliğinden değil, her şeyi bildiğini kanıtlama dürtüsü ile yapar. Bu dönemde çocuk resimlerinde, taban çizgisi-düzleme-serpme-tamamlama özellikleri dikkati çeker. Çocuğun sözlü anlatım gelişimi ile sıkı ilişkisi olan bu devrede, çocuk sözlü anlatım yetersizliğini resimle anlatımla tamamlamaya çalışır.

c-Görsel gerçekçilik basamağı Ergenlik öncesi olarak kabul edilen 11 yaş ile ergenlik çağı arasındaki bu dönemde çocuk resimlerinde bir hayli değişiklikler görülür. Gerçeğe daha yakın resim yapmaya başlarlar .Eğer benzetemezlerse umutsuzluk görülebilir. Resmi,düşüncenin ve duyarlığın ürünü olarak görmeye başlar. Sanata karşı ilgi artar. Sanat eserlerine hayranlık bu dönemde başlar .

ÇOCUKLARI RESİMLERİNDEN TANIMA YOLLARI

Çocuklar, resim yapmaktan hoşlandıkları için resim yaparlar, kendi problemleri, kişilikleri hakkında bilgi vermek için değil. Ancak resimleri içtenlikli olduğundan, aynı zamanda kendileri hakkında da kimseye söyleyemedikleri duygularını, sevinçlerini, korkularını, ilgilerini açıklayacak ipuçları verir. Kuşkusuz, öğretmende sadece öğrencinin kişiliğini, onun sorunlarını sosyo-ekonomik yapısını tanımak için resim yaptırmaz, ancak sanatsal etkinlikler sırasında dolaylı olarak bu konularda da bilgiler edinebilir ve eğitsel önlemlerini bu göre yönlendirir. Özellikle aile konusu çocuğun aile içindeki yeri, aile bireyleri ile ilişkileri, ailenin sosyal ve ekonomik yapısı hakkında bize ipuçları verebilir. Örneğin; Babasını herkesten büyük çizen çocuk onu güçlü ve otoriter görüyordur. Annesini büyük çiziyorsa, evde annenin egemen olduğunu düşündürebilir. Bir köşeye küçücük çizilmiş bir bebek kıskançlık duygularını ifade edebilir.

Çok kesin değerler olmamakla beraber çocuğun resimlerindeki çizgi biçimlerine ve seçtikleri renklere bakarak onun kişiliği ve duyguları ile ilgili ipuçları bulabiliriz. Şöyle ki;

Çizgiler:

Düz ve kırık çizgiler: Gerçekçi, genelliklede saldırgan ve tepkici çocuklar.

Eğrilerden oluşan abartılı biçimler: Duyarlı ve zengin hayal gücü olan, güvensizlik duyan, çevresindekilere kendisini kabul ettirme çabasında olan çocuklar.

Yuvarlak biçimler: Olgunlaşamamışlık.

Yuvarlak ve düşey çizgilerin dengeli kullanımı: Ilımlı ve ölçülü girişkenlik. Kağıdın simetrik dolduruluşu:Genellikle olgunlaşamamışlığın belirtisi .

Yüzeyin bir bölümüne resim yapanlar: Genellikle bir uyum sorunu olan çocuklar.

Kağıdın üst tarafını kullananlar: Genellikle kendine güven duyan, gururlu çocuklar.

Kağıdın alt tarafını kullananlar: Tutarlı çocuklar.

Silik ve sönük çizgiler: Güçlülük, aşırı kendine güven ve hırçınlık.

Renkler :

Aşırı renk zıtlığı: Huzursuzluk, mutsuzluk.

Oldukça uyumlu renkler: Huzur ve mutluluk.

Sıcak renkler: Coşkunluk, mutluluk, neşe.

Kirli sarı ve kahverengi: Hüzün ve küskünlük.

Mor: İçe dönüklük, hüzün, duygululuk, incelik.

Sarı: Canlılık, coşkunluk.

Turuncu: Yaşama sevinci, neşe

Beyaz: Temizlik, doğruluk, güven.

KONULARA GÖRE GELİŞİM BASAMAKLARI

Resim-iş dersine ilişkin çeşitli konularda her çocuğun gelişim basamağı değişiktir. Çocukların renk insan ve hayvan resmi yapmada aralarında ayrılıklar görülür.

Altı aylık çocuk, kırmızı, turuncu, pembe gibi sıcak renklerden hoşlanır. Ama bunları birbirinden ayırt etmeleri iki yaşında başlar. Mavi yeşil ve mor renklerin algılanması daha geç olur. Çok kez mavi ve yeşil renkleri birbirine karıştırırlar.

Dört yaşına gelen bir çocuk renkleri birbirinden ayırt edebilir. Buna karşı ilköğretime başladığı halde bunları birbirinden ayıramayan çocuklar da olabilir. Bunun nedeni ilköğretime gelmeden önce renklerle karşılaşmamış olmasıdır. Kısa sürede aradaki açığı kapatabilir. Okul öncesinde çocuğa verilen renkli kitap ve oyuncaklar çeşitli boyama araç ve gereçleri bu gelişimi kolaylaştırır ve eğitim değerleri oldukça yüksektir. Fakat hazır boyama kitapları resim-iş eğitiminde yaratıcılığı olumsuz etkiler. Yapılan araştırmalar çocuğun yuvarlak ve elips şeklindeki çizgiler çizdiklerini, fakat bunu çizgi çizmek amacıyla değil, düşündüğü herhangi bir şeyin resmini çizmek için kullandığı görülmüştür.

Bazı, öğretmen-anne babalar çocuğun iyi resim yapmasını sağlamak için durmadan çizgi çizdirirler. Bu çocuk için bir anlam taşımadığından yanlıştır. Çocuk için anlamlı olan resimler yaptırılmalıdır.

Çocukların ilköğretim okullarının ikinci sınıfına kadar yaptıkları resimlerin çoğu insanla ilgilidir. Resim yaptırılırken çocukların ilgilerinden başlamak önemlidir.

Resim-iş dersine başlarken çocukların gelişim basamaklarının tanınması gerekir. Çocuklara sevdikleri şeylerin resimlerinin yapılması istenir. Okula gelmeden önce resim yapmış çocuklar hemen resme başlarken diğerleri bir türlü başlayamazlar. Çocukların bu durumları, öğretmen için başlangıç olmalı ondan sonra yapacakları resimlerdeki gelişmeyi izlemelidir. Bu ilk resimlerin saklanması gelişimi izlemek için gereklidir.

Yapılan bu resimlerden çocukların;

1.Görücü tip

2.Yapıcı tip

3.Karışık tip oldukları görülür.

Görücü tip çocuklar:

Görücü tip olanlar doğru görme gücüne sahiptirler. Sınıfta çok az rastlanan bu tip çocuklar resme hemen başlarlar kısa sürede bitirirler. Bu çocuklar, resim çalışmalarında konuyu bütünüyle ele alırlar. Çizgi halindeki resimlerde insanın baş,gövde, kol ve bacakları ayrıntısız çizilir. İnsan vücudu bir bütün içinde gösterilir.

Yapıcı tip çocuklar:

Yapıcı tipler ise konu hakkında ne biliyorlarsa onu çizerler. Konunun parça parça resmini yaparlar. Yaptıkları resimler bir görüş değil, bir düşünüşün ürünüdür. Resimlerini yaparken parçaları ayrı ayrı birleştirerek bir bütün elde ederler. Yapıcı tip olarak nitelenen bu çocuklar renkli resimlerde daha bilinçli görünürler. Üç boyutlu anlatımlarda, boya, tel, kil, ağaç, mukavva çalışmalarında daha yaratıcı bir yeteneğe sahip olarak bu farklılıklarını belirtirler.

Karışık tip çocuklar:

Doğal olarak, çocuklar yalnız görücü ve yapıcı tipler değildir. Çoğunlukla çocuklarda bu iki özellik de vardır.Bu tip çocuklara karışık tip çocuklar denir. Öğretmenler, başlangıçta çalışmalarını daha çok yapıcı tiplere göre ayarlamalıdır. Böylece gözlem ve dikkat yetenek-lerinin gelişmesine yardım etmiş olurlar. Çocukların inceleme, çözümleme, gözlem alışkanlıkları kazanarak bilgilerinin artmasını sağlarlar. Görücü tiplere de, gördüklerini çözümleme yaptırarak daha iyi tanımalarını, gördükleri hakkında tam bilgi edinmelerini sağlayarak resim yapma alışkanlığı kazandırılmalıdır.

On iki yaşından sonra çocukların, olayları toptan algılama yerine ayrıntılarla ilgilendikleri görülür. Gazete ve dergilerdeki resimler çocukların ilgisini çeker. Bundan yararlanarak öğretmen büyük ressamların resimlerine ilgi çekmelidir. Çünkü, çocuk sanata karşı ilgi duymaya başlar. Çocuklara büyük ressamların eserlerinin kopyaları röprodüksiyonlar bir sıra içinde gösterilmelidir. Önce kolay anlaşılabilen; yorumlanabilen eser-lerden başlanmalı, zor anlaşılır özellikte olanlara doğru geçiş yapılmalıdır.

ÇOCUK RESMİNİN ÖZELLİKLERİ

Çocuk, okula gelmeden önce eline geçirdiği tebeşir, kalem,boya vb.ile duvarları veya yerleri çizerek birtakım resimler yaparlar. Bu resimlerde ki başarıları o zamana kadar kazanmış oldukları tasarımların doğruluğuna ve yeteneklerine bağlıdır. Bundan başka çocuğun resmi üzerine pek çok şeyde etki etmektedir. Çocuğun, çevresi bu konuda onun daha önce yapmış olduğu alıştırmalar, çocuğa özgü özellikler, çocukluk dönemi içinde kolay kolay değişmez.

Çocuk resmi, duygu ve düşüncelerin bir anlatım aracıdır. Bu nedenle çocuk resimleri, çocuğu tanımaya, çevresiyle ilgili sorunu varsa bunu tanımasına yardım eder. Örneğin; kardeşine karşı kıskançlık ve öfke duyguları olan bir çocuk, yaptığı resimlerde bu duygusunu ortaya koymak için, kardeşini ya ufak, önemsiz olarak gösterir veya başkalarından ayrı sert çizgiler kullanır.

Çocuk resimleri,2 -15-18 yaş arası olarak gruplandırılır. Tüm çocuklarda ortak anlatım özelliği bulunan ilk yaş grubunu 2-12 yaş grubuna indirgeyebiliriz. Zira bu aşamada çocukların anlatımları tümüyle kendilerine özgüdür. Eğitimciler bu evreleri şu bölümler ve özellikler içinde incelerler.

a-Toptan algılama-tamamlama özellikleri Aynı yaş gurubu içinde çocuklar, doğaya dıştan değil, içten, merkezden bakar ve görmeye çalışırlar. Her olayı kendi iç görüşleri açısından değerlendirip yorumlama çabası gösterirler. Doğa hakkındaki resimlerini oluştururken gördüklerinden çok izlenimlerini, eşya ile ilgili bildiklerini anımsayarak resimlerine ilave ederler. Aynı anlayıştaki çocuklar görmedikleri soyut şeylerin resimlerini de cesaretle yapıp zengin bir anlatım örneği verirler. Çocuğun mantık özellikleri, yaptığı resimlerde de görülür.Çocuk yaptığı resimlerde yalnız gördüğü kısımları değil, zihninde eksiklikleri tamamlayarak görmediği kısımları da gösterir. Yandan bir insan resmi yapsa iki gözü birden yapar. Ev resmi yaptığında, evin içindekileri olduğu gibi yapması, çocuğun tamamlama ve bir yönüyle de saydamlık özelliği ile de yakından ilgilidir.

b-Saydamlık özelliği Bu özelliklere sahip çocuk resimlerinde ana tema, bütünlük endişesidir. Çocuk insanı bir bütünlük içinde anlatmak ister. Portresel anlatımdan çok figürsel anlatıma ağırlık verirler. Aile konusunu ele alan bir çocuk resmi incelendiğinde, çocuğun aile bireylerini tam bir bütünlük içinde vermeye çalıştığı görülür. Çocuk resminde,ailesini ilgilendirilen tüm unsurları ele almaya çalışır. Örneğin; ev kompozisyonunda evin çatısı, duvarları, oda ve bölümleri, buradaki aile bireyleri ve öteki tüm eşyalar (duvardaki saat, takvim, ayna, tablolar, yerdeki halı, koltuklar, soba, odaların elektrik kabloları.) ayrı ayrı çocuk resminde göstermeye çalışır. Evinin içinin ve dışının tümüyle gösterilmiş olması, resme bir saydamlık niteliği kazandırır. Çocukların saydamlık anlayışı

c-Düzleme özelliği 2-12 yaş grubunun ilk evrelerinde çocuklar bilinçsiz olarak "Resim yaptığım kağıt düzdür, düz bir yüzeye herhangi bir nesnenin resmini ancak düz olarak yapabilirim." diye düşünür. Yapılan bu yüzeye göre eşyanın uydurulması düşüncesinden kaynaklanan bir anlatım biçimidir.

Çocukların düzleme anlayışı genellikle masa çizimlerinde, Yol ve ağaçlarda, insan çizimlerinde görülür.

d-Boy hiyerarşisi özelliği: Gerçekteki durum çocuğun kafasındaki duruma uymaz. Çocuğun yaptığı resimlerde önemli olan nesneler büyük, önemsiz olanlar da küçük gösterir. Bu çocuğun psikolojik durumunu ve iç dünyasını anlamak bakımından önemlidir. Bu özellikler 7-8 yaşına kadar geçerlidir. Hemen her çocukta görülür. Bunlar eğitim aracılığıyla düzeltilir. Çocukların ilk resimleri birer karalamadan ibarettir. Çevrenin çocuklar üzerindeki etkisi bu karalamalarda kendini gösterir, ellerine ne geçerse onunla bir şeyler çizmeye çalışırlar. Yapılan resimlerde (insan,kuş,ağaç vb.) kol ve bacaklar, kuyruk ve kanatlar, dal ve yapraklar, oranlar ve biçimler yerinde olmayabilir. Çok kez, kol ve bacaklar baştan çıkabilir. Gövde yoktur. Egzersizler çoğaldıkça, gözlemler kuvvetlendikçe çocuk resimleri daha iyi ve doğru ifade etmeye başlayacaktır. Çünkü, çocuk gördüğünü bildiği kadarı ile ifade eder. Zaman geçtikçe çocukların resimlerinde kendiliğinden gelişmeler başlar. Daha sonra uzak ve yakın eşyayı görünüşlerine göre ve üç boyutlu olarak ifade edebilirler. Perspektif, çocukların beşinci sınıfta bile güç eriştikleri bir gelişim basamağıdır.