SANATTA İZM' LERİN ANLAMI

"İnsan hayat nimetlerinden (hayatın sunduğu iyilerden) vazgeçebilen, çıplak realiteye ebedi hayır diyen,çıplak realiteyi ebedi yadsıyan bir varlıktır."(1)

Çıplak gerçekler içinde yaşayamayan düzen dışı insan, verilenle yetinmeyerek çevresini ihtiyaçlarına uydurma uğraşısındadır.

"İnsan içinde bulunduğu, yaşadığı real durumları yorumlayan ,onları belirli imgelerle bezemeye çalışıyor.Böylece o, hayatı için bir umutlar atmosferi sağlıyor.Bunun insanın içinde bulunduğu kültür düzeyi ile de ilgisi yoktur.Çünkü hiçbir insan çıplak real durumlar içinde yaşamaya katlanamaz.Onlara bir anlam verir, onları belli hayallerle süsler.Belli hayallerle süslediği, belli değerleri yüklediği bir durumu gerçekleştirmeye çalışır.Bunun için gerektiği zaman özverilere katlanır ve hayatın sunduğu birçok iyi ve güzel şeyden vazgeçebilir...En ilkel toplumların hayatları bile bu ideleştirme fenomeninin dışında kalamaz;aynı olaylar-bunlar ne kadar yalın olursa olsun-orada da karşılaşırız...

Kendi kendisiyle yetinen, durumundan hoşnut olan bir insan düşünülemez bile; onda her zaman bir gerginlik vardır.Buda onun yapıp etmelerinde ortaya çıkar. Bu gerginlik insanı ardı arkası gelmeyen yapıp etmeler, eylemler içinde bulundurur. İnsandaki bu gerginlik büyük çapta ya da küçük çapta olabilir. Bundan dolayı da insanın başarıları da büyük çapta ya da küçük çapta olur...Fakat böyle bir gerginliğin eksikliğinden konuşulamaz. Çünkü bu gerginlik temeline insanın disharmonik varlık yapısında bulur.

Bilgi ve sanat insanı bırakmıyor;onu gerginleştiriyor.Felsefi bilgi de -eğer bu metafizik bir kuruntu değilse-aynı niteliktedir.Bu gerginlik insanı başarıdan başarıya götürüyor.Başarı düzeyi ne kadar yüksek olursa olsun,insanın bilme hırsı ve merakı dinmiyor;bu onun bilgisinin sınırlarını ortadan kaldırıyor;insanı sınır tanımayan bir varlık yapıyor."(2)

1. Max Scheler 2. Takiyettin Menğüşoğlu

Kaynak: Ders Belgeliği Şubat 1988 Sayı:4

http://mimoza.marmara.edu.tr/~avni/dersbelgeligi/dersbelgeyazilari/4.sayi.htm